19/05 Ontstaan Businesspark Papendorp
Papendorp veranderde rond de vorige eeuwwisseling van een polder in een businesspark. Een monumentale boerderij uit de zeventiende eeuw moest tegen de vlakte, maar de stad kreeg er in 2003 wel een mooie brug bij.
Iconisch, zo mag de in 2003 opgeleverde Prins Clausbrug over het Amsterdam-Rijnkanaal rustig genoemd worden. De brug, die tijdens de ontwerpfase en de bouw nog de Papendorpse Brug heette, verbindt west en oost, oud en nieuw, wonen en werken, Kanaleneiland en Papendorp. Een prachtding van ruim 300 meter lang en 37 meter breed. Met in het midden een ruim 91 meter hoge pyloon. Auto’s, fietsers, wandelaars, bussen, iedereen mag er over. Vlak voor de officiële opening, op 25 juni 2003 door prinses Máxima, werd bekendgemaakt dat de brug vernoemd zou worden naar haar schoonvader.
In het donker is de brug eigenlijk op z’n mooist, wanneer de mesvormige pyloon met al die tuien op subtiele wijze is aangelicht. Rijd maar eens op een doordeweekse avond met de auto (of fiets) naar Papendorp en stap bijvoorbeeld uit (of af) bij de Groenewoudsedijk, ter hoogte de Meernbrug, ergens tussen de Taatsendijk en de Martin Luther Kinglaan. Het is een blikvanger van jewelste.
Zo had architect Ben van Berkel van UNStudio, geboren in Kanaleneiland, het ook bedacht: dat de brug vooral ook ’s avonds tot zijn recht zou komen. Sterker, die aanlichting was onderdeel van het ontwerp. Pech voor Van Berkel en omwonenden van zijn brug: het geld voor verlichting ontbrak aanvankelijk. Pas zes jaar na de oplevering, in het najaar van 2009, had de gemeente gelukkig wél budget voor de aanlichting van de lichtblauwe brug.
Nauwelijks voor te stellen, maar aan diezelfde Groenewoudsedijk stond tot 2000 een monumentale, eeuwenoude boerderij: boerderij Groenewoud. Papendorp was tot die tijd nog een polder, met boerenbedrijven en grasland. De polder hoorde vroeger bij een veel groter gebied, waartoe ook een deel van het huidige Kanaleneiland behoorde. Dit deel is in het begin van de jaren 50 echter afgesneden door de aanleg van het Amsterdam-Rijnkanaal en de bouw van Kanaleneiland.
Archeologisch proefonderzoek in mei 1999 wees uit dat de oudste bebouwing in de eerste helft van de 12de eeuw is te dateren, schrijft René van der Mark in 2000 in het magazine van Oud-Utrecht. Deze oudste boerderijen bevonden zich vooral aan de westzijde van de Groenewoudsdijk; de boerderijen aan de oostzijde van deze dijk ontstonden in de eerste helft van de 17de eeuw. Bekende boerderijen waren onder meer Oud Welgelegen (nu Kanaleneiland), de Sterhof en Groenewoud.
Boerderij Groenewoud moest rond de eeuwwisseling dus plat voor de bouw van kantorenpark Papendorp. Alle bestaande bebouwing langs de Groenewoudsedijk moest tegen de vlakte. ‘Bij de ontwikkeling van het kantorenpark was helaas weinig ruimte voor archeologisch en bouwhistorisch onderzoek’, schrijft Van der Mark. Voor boerderij Groenewoud werd een uitzondering gemaakt: het Archeologisch en Bouwhistorisch Centrum van de gemeente Utrecht heeft, in samenwerking met de werkgroep Archeologie van de Historische Kring Nieuwegein, uitvoerig onderzoek kunnen doen naar de historie van deze boerderij. Zo ongeveer alles is gedocumenteerd en in beeld gebracht: van de mestgeul, melkkelder en vierruits schuifvenster van de kaaskamer tot het pomphuis en gietijzeren grupvensters in de zijgevels van de stal.
De boerderij is volgens de auteur tenminste sinds de achttiende eeuw ingericht als veeboerderij met kaasmakerij. ‘De boerderij was niet zozeer een architectonisch monument, maar meer een monument vol dynamiek van menselijk zijn en handelen’. Het pand met omliggend erf was volgens Van der Mark karakteristiek voor het gebied Papendorp en was een van de nog oudst bestaande in het Leidsche Rijn-gebied. Van der Mark zegt dat het in hoge mate valt te betreuren dat ‘men in onze tijd niet de creativiteit heeft opgebracht om een dergelijk monument bij de onontkoombaar veranderende omstandigheden te sparen, dan wel aan of in te passen’.
Op 22 februari 2000 startte de sloop van de monumentale boerderij aan de Groenewoudsedijk. De boel zou verdwijnen onder een pakket ophogingszand. De polder is veranderd in een businesspark. In normale tijden werken dagelijkse zo’n 15.000 mensen in een van de circa 130 bedrijven op dit kantorenpark.
Bron: AD.nl 19 november 2020 / Jeroen Kreule; Foto's: Het Utrechtse Archief